[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Czas nie docierał do świadomości bezwzględu na to, co się w nim odbywało; czas uzmysławiano sobie w naturalnychi antropomorficznych pojęciach.Stąd jakościowe określanie czasu, który mógł być dobry lub  zły , sakralny lub świecki.Pojęcie nijakości czasu (czasu neutralnegow stosunku do przepełniającej go treści i nie związanego z przeżywającymi go osobami,które przekazują mu określone emocjonalnie i wartościujące zabarwienie) nie było do-stępne świadomości ludzi starożytnych czy średniowiecznych.Dlatego też równomier-ny podział czasu na jednakowe, zastępujące się wzajem odcinki był niemożliwy.Sprzeciwiał się temu konkretny, rzeczowy charakter postrzegania czasu, będący orga-niczną cechą  rzeczy przemijających.Wynalezienie mechanizmu do mierzenia czasu stworzyło wreszcie warunki do wy-pracowania nowego stosunku do niego, jako do jednorodnego zuniformizowanegostrumienia, który można dzielić na równe wielkości i nie różniące się jakościowo jed-nostki.W miastach europejskich zaczyna się po raz pierwszy w historii  wyobcowanieczasu, jako czystej formy, z życia, którego zjawiska mogą być zmierzone.O tym, że przyczyna tkwiła nie w wynalezieniu mechanicznego zegara, najlepiej,być może, świadczy następujący fakt.Europejczycy podróżujący do Chin zapożyczyli106Aron Guriewicz C�%7ł TO JEST.CZAS?stamtąd, jak wiemy, wiele starych wynalazków chińskich, a w zamian zapoznali Chiń-czyków z niektórymi własnymi wynalazkami.I mimo że w ówczesnych Chinach kul-tywowano nieufność i niechęć do wszystkiego, co obce, zegar mechaniczny zaintere-sował władców chińskich  ale nie jako instrument dokładnego mierzenia czasu, leczjako dziwna zabawka! Inaczej było na Zachodzie.Tutaj zegary z mechanizmem, uży-wane przez arystokrację, władców i patrycjat miejski, były wyrazem społecznego presti-żu i od początku służyły praktycznym celom.Społeczeństwo europejskie sukcesywnieprzechodziło od kontemplacji świata w aspekcie wieczności do aktywnej postawy wo-bec niego w aspekcie czasu.Otrzymawszy sposób dokładnego mierzenia czasu, logicznego obliczania go przypomocy jednakowych odstępów, Europejczycy, a miasta w pierwszym rzędzie, nie mo-gli wcześniej czy póz
niej nie zauważyć zasadniczych zmian, jakie dokonały się w tympojęciu, i przemian będących konsekwencją całego rozwoju społeczeństwa.Po razpierwszy czas ostatecznie  wyciągnął się w linię prostą, biegnącą z przeszłościw przyszłość przez punkt zwany teraz
niejszością.Jeśli w poprzednich okresach róż-nice między minionym, obecnym i przyszłym czasem były względne, a dzieląca je kra-wędz
ruchoma (w obrzędach religijnych, w momencie spełniania mitu przeszłośći przyszłość łączyły się z teraz
niejszością w jedno nieprzemijające, wypełnionewyższym sensem mgnienie), to wraz z triumfem czasu linearnego różnice te stały sięzupełnie wyraz
ne, a czas teraz
niejszy ,,skurczył się do jednego punktu nieustannie śli-zgającego się po linii prowadzącej z przeszłości w przyszłość i zamieniającego ją takżew przeszłość.Czas aktualny stał się nietrwały, szybko mknący, nieodwracalnyi nieuchwytny.Człowiek po raz pierwszy zetknął się z faktem, że czas, którego bieg do-strzegał tylko wtedy, kiedy działo się coś istotnego, nie zatrzymuje się również wtedy,kiedy nic się nie dzieje.Stąd wniosek, że czas należy oszczędzać, rozsądnie wykorzy-stywać i starać się zapełnić go czynnościami pożytecznymi dla człowieka.Równomier-nie rozlegające się z wieży miejskiej bicie kurantów nieustannie przypominałoo szybko mknącym życiu i wzywało, by temu pędowi przeciwstawić zacne uczynki, na-pełnić czas pozytywną treścią.Przejście do mechanicznego sposobu obliczania czasu sprzyjało wydobyciu takichjego właściwości, które powinny były zwrócić szczególną uwagę reprezentantów nowe-go sposobu wytwarzania: przedsiębiorców, właścicieli manufaktur, kupców.Stwier-dzono, że czas posiada ogromną wartość i sam jest z
ródłem wartości materialnych [ Pobierz całość w formacie PDF ]