[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Całością tych prac kierował Antoni Olszewski,były minister rządu RP, specjalista od spraw rewindykacji i odszkodowań54.Do najważniejszych potrzeb i zadań w tym pierwszym okresie okupacji należało teżokreślenie norm postępowania obywatelskiego - zasad zachowania się wobec inicjatywokupanta.Ludzie myślący przywiązywali wówczas, w okupowanej Polsce, ogromneznaczenie do niepodejmowania z władzami okupanta żadnej współpracy, która mogłaby byćwykorzystana przeciw interesom narodowym i społecznym ludności.Sui generis kodeks normpostępowania obywatelskiego nazywany był Wytycznymi Walki Cywilnej.Obejmowały onemiędzy innymi wszystkie dziedziny kultury, a wspomniana grupa Stanisława Lorentzaodegrała zasadniczą rolę przy opracowywaniu tych zasad.Ogłoszone w publikacjach tajnychoraz przekazywane w drodze ustnej normy te zostały powszechnie zaakceptowane, bezwzględu na istniejące w społeczeństwie polskim różnice światopoglądowe i polityczne, a ichprzestrzeganie uważano za obowiązek przyzwoitości; inspirowało, koordynowało i firmowałotę akcję wychowania obywatelskiego utworzone specjalnie w tym celu w 1941 r. Kierownictwo Walki Cywilnej, na którego czele stanął adwokat Stefan Korboński.Na przełomie 1940/41 r.w ramach przedstawicielstwa na kraj rządu emigracyjnegozaczęto organizować Departament Oświaty i Kultury, na którego czele stanął jeden zgłównych działaczy Tajnej Organizacji Nauczycielskiej Czesław Wycech.W ciągu kilkunastumiesięcy departament ten wchłonął stopniowo większość dotychczas istniejących grupdziałających w dziedzinie kultury, oświaty i nauki, które w jego ramach organizacyjnychkontynuowały do końca okupacji swoje prace.A zatem w Departamencie Oświaty i Kulturydziałały wydziały: 1) Szkolnictwa Ogólnokształcącego, 2) Szkolnictwa Zawodowego, 3)Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 4) Kultury i Sztuki, 5) Oświaty Dorosłych.Wydział Nauki i Szkolnictwa Wyższego, kierowany przez prof.StefanaPieńkowskiego, prowadził prace w zakresie: 1) opieki nad twórczością naukową, 2) pomocydla pracowników naukowych, 3) opieki nad majątkiem szkół akademickich, 4) badaniaaktualnego stanu szkolnictwa wyższego, 5) nauczania na poziomie akademickim przezoddziaływanie na funkcjonujące już kursy, szkoły, seminaria, komplety.W Wydziale Kultury i Sztuki, kierowanym przez Stanisława Lorentza, utworzonezostały zespoły: 1) literatury i teatru, 2) plastyki, 3) muzyki, 4) bibliotek, 5) archiwów, 6)zabytków, 7) muzeów i zbiorów.Z Wydziałem Oświaty Dorosłych współdziałała tajna instytucja społeczna pod nazwąLudowy Instytut Oświaty i Kultury, prowadzona przez specjalistów oświaty pozaszkolnej.Dopodstawowych zadań Ludowego Instytutu Oświaty i Kultury należało badanie działalnościoświatowo-kulturalnej, publikowanie wydawnictw z zakresu problematykioświatowo-kulturalnej, kształcenia kadr pracowników kulturalnych dla potrzeb miasta iwsi55.Wiele wspomnianych wyżej prac o charakterze dokumentacyjnym przejął utworzonyw 1942 r., również pod kierownictwem Antoniego Olszewskiego, Departament LikwidacjiSkutków Wojny Delegatury Rządu.Tajny ruch prasowo-wydawniczy zachował przez całą okupację charakterautonomiczny, społeczny.Wszakże i w tej dziedzinie pewne prace koordynacyjne prowadziłfunkcjonujący od początku 1941 r.Departament Informacji i Prasy Delegatury Rządu.Kierował nim Stanisław Kauzik, przed wojną dyrektor Polskiego Związku WydawcówDzienników i Czasopism.Poczynania prasowo-wydawnicze poszczególnych organizacjiwojskowych i politycznych były koordynowane przez odpowiednie komórki lub osoby w tychorganizacjach.Różne działania konspiracyjne w dziedzinie kultury w okupowanej Polsce znajdowały nader żywe echo w krajach alianckich.Tajnymi drogami kurierskimi przekazywano doLondynu syntetyczne opracowania przeznaczone do wykorzystania na forummiędzynarodowym w celach informacyjnych, a ponadto dla udokumentowania przyszłychpolskich roszczeń odszkodowawczych i rewindykacyjnych.Na podstawie takich meldunków isprawozdań, dotyczących między innymi sytuacji w sprawach kultury, formułowanoodpowiednie postulaty w notach rządu polskiego w Londynie.I tak w nocie wystosowanejprzez rząd RP 3 maja 1941 r.do rządów państw sprzymierzonych i neutralnych w sprawiezachowania się okupanta niemieckiego w Polsce wskazano między innymi na faktyzniszczenia i grabieży dóbr kultury polskiej.Obszerny wyciąg z tej noty został opublikowanyw 1941 r.przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Londynie, The GermanOccupation in Poland.W pierwszych tygodniach 1942 r.ukazała się tamże polska czarnaksięga , The German New Order in Poland, drugie jej wydanie pojawiło się w kwietniu 1942r., trzecie - w marcu 1943 r
[ Pobierz całość w formacie PDF ]