[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W warunkach oddłużania się tych krajów ich dochódnarodowy do podziału przez długi czas będzie mniejszy od dochodunarodowego wytwor/onego.Oznacza to, że zasoby realne i finansowekrajów dłużniczych przemieszczać się do krajów(i ich banków), powodując wzrost bogactwa krajów uprzemysłowionycho wielkość transferowanych odsetek od kredytów.W tej sytuacji rozwiniętekraje i ich banki będą wysysać" środki pieniężne z krajówrozwijających się i krajów Europy Zrodkowej i Wschodniej.W niektórychkrajach rozwijających się, które mają kłopoty z obsługą długu i przeżywajątrudności gospodarcze, mogą powstać swego rodzaju biegunyWyrazem tego może być obniżenie tempa wzrostu gospodarczego orazspadek (niekiedy drastyczny) stopy życiowej ludności.W wielu krajach wysoce zadłużonych (np.w Polsce) zadłużeniezewnętrzne w latach osiemdziesiątych przekształciło się zrozwoju gospodarczego w barierę rozwoju gospodarczego, która ograniczapole manewru w polityce gospodarczej oraz utrudnia przezwyciężanienarosłych napięć i dysproporcji w gospodarce.Wyjątkowość zjawiska zewnętrznego zadłużenia krajów rozwijającychsię oraz krajów Europy Zrodkowej i Wschodniej polega na tym, żenarosło ono w stosunkowo krótkim czasie i że główną rolę odgrywaływ tym kredyty bankowe.Należy tu podkreślić, że międzynarodowetransfery kapitału dokonywały się od dawna między poszczególnymikrajami.W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych przybierały onegłównie postać inwestycji bezpośrednich, natomiast w latach następnych głównie formę kredytów bankowych.Przy tego rodzaju zadłużeniubankowym ryzyko ponosi kredytobiorca.Bank kredytodawca nie stwarzakredytobiorcy żadnych możliwości plasowania eksportu z krajów dłuż-niczych na rynkach krajów wierzycielskich w celu uzyskania środków 364 16.Zadłużenie międzynarodowe i sposoby jegofinansowych na obsługę zadłużenia.Dlatego też ważnym problememjest kwestia racjonalnego wykorzystania kredytów przez krajenicze na cele rozwoju gospodarczego i przezwyciężanie dysproporcjirozwojowych.Zaciąganie kredytów przez kraje rozwijające się w latach siedem-dziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku umożliwiło dostosowanie ichgospodarek narodowych do wzrostu cen energii na rynku światowym.Dzięki zadłużeniu kraje te mogły utrzymać dosyć wysokie tempo wzrostugospodarczego mimo niekorzystnych warunków, jakie wystąpiły w tymczasie w gospodarce Zrednie tempo wzrostu produktu krajowegobrutto (GDP) obniżyło się w tych krajach z 6,2% w latach 1968-1977 do3% w 1980 roku, w latach 1981-1983 dalej spadało, a w latachkształtowało się w granicach 3-4%Analiza rozmiarów i struktury zadłużenia (gwarantowane,towane) nie charakteryzuje dostatecznie jego znaczenia dla gospodarki,a zwłaszcza obciążenia z tego tytułu.Aby to ocenić, niezbędne jestzbadanie relacji długu do podstawowych wielkości gospodarczych,a w szczególności do handlu zagranicznego, a następnie porównanieuzyskanych wskazników w skali międzynarodowej.Chodzi tu przedewszystkim o wskazniki obsługi zadłużenia, relacje długu do dochodunarodowego i produktu krajowego brutto (GDP), relacje długu do eksportui wysokość zadłużenia na jednego mieszkańca.Przy ocenie rozmiarów zadłużenia w kategoriach dopuszczalne"i nadmierne" szczególnie istotny jest wskaznik obsługi zadłużenia, tj.relacja spłat (rat i odsetek) przypadających na dany rok do eksportuw tymże roku.Jest to wskaznik decydujący dla krótkookresowej ocenywypłacalności i wiarygodności kredytowej krajów dłużniczych; to ondecyduje czy istnieją warunki do udzielania tym krajom dalszych kredytów.Jeszcze kilkanaście lat temu w zagranicznych kołach bankowych przeważałaopinia, że ciężar obsługi zadłużenia staje się nadmierny, jeżeli omawianywskaznik przez kilka lat przekracza 25% wpływów z eksportu.W ostatnichlatach wiele krajów przekroczyło ten poziom i interpretacja wskaznikaobsługi zadłużenia została nieco złagodzona.W przypadku wskaznikten przekroczył poziom alarmowy na początku pięcioleciaPor. World Economie Outlook" 1986, April, s.184. 16.1.aspekty zadłużenia krajów się.365W 1979 roku koszty obsługi zadłużenia Polski prawie zrównały sięz eksportem wolnodewizowym i przekroczyły go w roku 1980.W latachnastępnych sytuacja pod tym względem była nietypowa, ponieważ namocy porozumienia z wierzycielami Polska spłacała tylko część rati odsetek.Rosnący poziom relacji zadłużenia do eksportu oraz wysokiwspółczynnik obsługi długu świadczy o braku poprawy sytuacji krajówdłużniczych.Należy że relacja zadłużenia do eksportu obrazujeobciążenie gospodarki zadłużeniem w długim okresie, natomiast wysokośćwspółczynnika obsługi obciążenie w krótkim okresie.Zadłużenie krajów rozwijających się i krajówto nie tylko problem dłużników, lecz również wierzycieli.Wytworzył sięswego rodzaju dialog zadłużeniowy między wierzycielami (krajeich banki komercyjne, międzynarodowe instytucje finansowe)a dłużnikami.Zaistniała między nimi pewna współzależność.Polega ona,obrazowo ujmując, na tym, że kiedy dług jest mały, jest to problem krajudłużniczego, a kiedy dług jest większy, martwi się i dłużnik, i wierzyciel(każdy z innego powodu).Kiedy dług jest bardzo wysoki, wierzyciel chcepomóc dłużnikowi w rozwiązaniu problemu długu.Czasem o spłatę długubardziej martwi się wierzyciel niż dłużnik.Zjawisko, o którym mowa,wystąpiło w latach osiemdziesiątych po wybuchu (w 1982 roku) kryzysuzadłużeniowego.Nastąpiło wówczas zacieśnienie międzynarodowejwspółpracy finansowej.Znalazło to wyraz w skoordynowanej akcji pomocyfinansowej ze strony Banku Zwiatowego, Banku RozrachunkówMiędzynarodowych i wielu wielkich banków komercyjnych dla najbardziejzadłużonych krajów (Argentyny, Brazylii, Meksyku i Wenezueli) w celuniedopuszczenia do załamania finansowego w tych krajach.Silnezaangażowanie się Stanów Zjednoczonych i MFW w rozwiązywaniezadłużenia Meksyku w roku 1982 i 1994 było spowodowane tym, żeMeksyk jest eksporterem ropy naftowej.Ropa eksportowana z Meksykudo USA jest dużo tańsza niż ropa przywożona z krajów należących doOPEC.Względy strategiczne wpłynęły więc na tak silne włączenie sięAmerykanów w rozwiązywanie problemów zadłużenia Meksyku, a takżeBrazylii i Argentyny.Panuje opinia, że gdyby Meksyk i Brazylia ogłosiłyniewypłacalność, czternaście największych banków amerykańskich musiało-by ogłosić bankructwo
[ Pobierz całość w formacie PDF ]