[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.A mianowicieSzymon, biskup owej krainy, podążał z żałosnym wołaniem za swymiowieczkami, rozdzieranymi wilczymi zębami, [osobiście] wraz zeswymi duchownymi, przyodziany w szaty kapłańskie i czego nieprzystało mu czynić ziemskim orężem, tego starał się dokonać broniąduchową i modlitwami.I jak w dawnych czasach synowie Izraelapokonali Amalechitów [wsparci] modlitwami Mojżesza, tak terazMazowszanie osiągnęli zwycięstwo nad Pomorzanami wspomożenimodłami swego biskupa.A następnego dnia dwie kobiety zbierającpoziomki po bezdrożach odniosły nowe zwycięstwo, znalazłszy jed-nego rycerza pomorskiego, bo zabrały mu broń i z rękami związanymiz tyłu przyprowadziły go przed oblicze komesa i biskupa.85 [50]Również rycerze Zbigniewa, łupiąc wraz z Czechami w krainieśląskiej i paląc, w podobnie niefortunny sposób pobici zostali przezmiejscową ludność, przy czym niektórzy zostali pojmani, inni mie-czem zabici.Opowiedziawszy zaś te pomniejsze szczegóły spocznij-my nieco, by przystąpić do trzeciej księgi, złożonej z większychspraw.KONIEC DRUGIEJ KSIGI86 ZACZYNA SI KSIGA TRZECIA87 ZACZYNA SI LIST TRZECIEJ KSIGICzcigodnym kapelanom książęcym i innym godnym pamięci za-cnym duchownym w Polsce autor niniejszego dziełka [życzy], by takprzechodzili wśród dóbr doczesnych, żeby im łatwo przyszło od rze-czy przemijających postąpić do wiecznych.Pragnę przede wszystkim, byście to wiedzieli, bracia najmilsi, iżnie dlatego podjąłem się tak wielkiego dzieła, aby w ten sposób pu-szyć się swoją skromną osobą albo by chlubić się ojczyzną mą lubrodzicami, kiedy jestem wśród was obcym pielgrzymem, lecz abyjakiś owoc mej pracy zabrać ze sobą do miejsca moich ślubów zakon-nych.I coś innego jeszcze wyjawię waszej roztropności, [a mianowi-cie] że nie po to podjąłem tę pracę, aby rzekomo wynosić się ponadinnych czy też aby zalecać siebie jako wymowniejszego w słowach,lecz by unikać próżnowania i zachować wprawę w dyktowaniu, orazby za darmo nie jeść chleba polskiego.Ponadto jeszcze obfitość wo-jennych tematów zagrzała moją nieświadomość do podjęcia ciężaruprzerastającego me siły, a zacność i wielkoduszność walecznego księ-cia Bolesława dodały mi otuchy i odwagi.Dlatego nie moje, leczwasze oglądajcie,nie rękę, lecz złoto uważajcie, nie kielich, lecz wino wypijajcie!Jeśli zaś może zganicie w tym dziele nieozdobność wysłowienia,to możecie zeń przynajmniej zaczerpnąć wątku do wnikliwszego ibardziej wymownego przedstawienia.Bo jeżeli sądzicie, że królowie iksiążęta polscy nie zasługują na własne dzieje i roczniki, to najwi-doczniej królestwo polskie stawiacie na równi z jakimi bądz niekultu-ralnymi ludami barbarzyńców.Jeśli zaś przypadkiem twierdzicie, żeczłowiek taki i tak żyjący jak ja niegodnie sięga po takie tematy, towam odpowiem, że [przecież] spisywałem wojny królów i książąt, anie ewangelię.Nigdy bowiem słowa i rycerskie czyny Rzymian czy Gallów niebyłyby tak powszechnie znane po [całym] świecie, gdyby pisaneświadectwa nie przechowały ich ku pamięci i naśladowaniu potom-88 nych.Również ogromna Troja, jakkolwiek opustoszała legła w gru-zach, wieczystej pamięci jednak przekazaną została w dziełach po-etów.Mury zrównane z ziemią, wieże leżą zburzone, przestronne iprzyjemne zakątki pustką stoją, w pałacach królów i książąt znajdująsię legowiska i kryjówki dzikich zwierząt - a jednak Troja i jej Perga-mum słynne są wszędzie dzięki głosowi martwych liter, a o Hektorze iPriamie częściej się mówi [dziś], gdy leżą w prochu, niż gdy zasiadalina królewskim tronie.Po cóż jeszcze mam wymieniać AleksandraWielkiego, Antiocha, królów Medów i Persów, czy barbarzyńskichtyranów? Gdybym tylko [same] ich imiona chciał przytoczyć, to pisa-nie dziś zaczęte musiałbym przedłużyć do jutra.A przecież sława ichunieśmiertelniona została pochwałami dawnych wieszczów, choć ichżycie nie było wieczne, lecz ulotne.Albowiem tak jak świętych mężów czci się dla ich dobrych dzieł icudów, tak królowie ziemscy i książęta zawdzięczają sławę zwycię-skim wojnom i tryumfom.A jak zbożną jest rzeczą w kościołach gło-sić kazania o życiu i męczeństwie świętych, tak chwalebnym jest wszkołach i w pałacach opowiadać o tryumfach i zwycięstwach królówczy książąt.I jak żywoty świętych i męczenników głoszone po ko-ściołach skłaniają myśli wiernych ku pobożności, tak rycerskie dziełai zwycięstwa królów czy książąt, opowiadane po szkołach i zamkach,zagrzewają do dzielności serca rycerzy.I podobnie jak pasterze Ko-ścioła powinni szukać korzyści duchowej dla wiernych, tak obrońcykraju starają się rozszerzać jego cześć, sławę i doczesną chwałę.Go-dzi się bowiem, by słudzy Boży w tych rzeczach, które są Boże, wduchu posłuszni byli Bogu, w tych zaś, które należą do cesarza, oka-zywali cześć i służyli książętom tego świata.Cóż bowiem dziwnego w tym, jeśli sławni zwycięzcy pożądająrozgłosu i sławy dla swej dzielności, skoro nawet Kleopatra, królowaKartaginy, chciwa sławy, pragnęła przenieść [do siebie] imperiumrzymskie z męską śmiałością, a nie z przyrodzoną kobiecie zacnością.I jeśli kobieta, dążąc do panowania, pokonana w bitwie morskiej,sama sobie wolała zadać okrutną śmierć niż służyć [zwycięzcy], tocóż dziwnego, jeśli ci, którzy bronią ojczyzny lub dziedzictwa ojcow-skiego, lub mszczą się doznanej krzywdy, szukają raczej w bitwiechwalebnej śmierci, nie od trucizny, niżby mieli haniebnie podlegać89 własnym sługom.Okazuje się zatem z tego, co powiedziano, że nie na darmo [tu]opowiedziano o dziejach książąt polskich; okazuje się, co i wy teżpowinniście potwierdzić swym sądem, że niniejsze dzieło powinnobyć na głos tłumaczone.Ponadto przez wzgląd na Boga i na Polskęniechaj wasza zacność roztropnie zechce zadbać o to, aby otrzymaniunagrody za tyle pracy nie przeszkodziła [czyjaś] nienawiść lub jakaśmoja przypadkowa płochość
[ Pobierz całość w formacie PDF ]