[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zaledwie nielicznihumanistycznie wykształceni uczeni zwrócili na te nauki uwagę, z którymi przedewszystkim zapoznali nas Arabowie na anatomię, chemię i astronomię, zaczęlibadać prawa przyrody metodycznie i przygotowali w ten sposób grunt pod wielkieodkrycia naukowe XVI i XVII wieku.Większość natomiast tych wszystkich,którzy się naukami przyrodniczymi zajmowali, zgodnie z charakterem nowegosposobu produkcji, czyniła to w tym celu, aby ciągnąć stąd bezpośredniepraktyczne korzyści osobiste.A gdzie nie wystarczały po temu wiadomościtradycyjne, tam radzono sobie za pomocą spekulacji 21 i hipotez 22, którychuzasadnienie opierano nie na faktach, lecz tylko na garści cytat z pisarzystarożytnych.Nie oddawano się badaniom ciała ludzkiego i zwierzęcego ani ich czynności,dążono jedynie do tego, aby posiąść pewne formułki i środki uzdrawiania ludzi.Anatomia czyniła postępy powolne, a oszukaństwa lecznicze, znachorstwo,przeciwnie, rozwijało się z zawrotną szybkością.Skupienie mas ludowych 21 Spekulacja oznacza tutaj nienaukowy sposób filozofowania, polegający na snuciu rozmyślań w oderwaniu oddoświadczenia i praktyki.Spekulacj w tym znaczeniu posługuj się idealistyczne kierunki w filo Red.ą ą zofii.22 Hipoteza przypuszczenie naukowe. Red.po wielkich miastach, zbytek, z jednej strony, a z drugiej wzrost proletariatu,handel ze Wschodem, wszystkie te okoliczności przygotowywały grunt podchoroby epidemiczne i inne.Wraz z kapitalistycznym sposobem produkcjirozpowszechniła się w Europie morowa zaraza wschodnia (od XIV wieku), kiła (odkońca XV wieku) i ta trucizna, jaką stanowi wódka.Wódka już wcześnie byłaznana Arabom, we Francji używano jej od XII wieku jako lekarstwa, ale już w1493 r.jakiś utwór poetycki żali się na nieszczęścia, które sprowadza na świat czortwódczany.(Wachsmuth, "Europische Sittengeschichte" "Historia obyczajów wEuropie" Lipsk 1837, t.IV, str.280).Chemia znajdowała dla się równie wiele pracy jak i medycyna.Wszak posiadaona sztukę rozkładania ciał na pierwiastki i składania ich z pierwiastków.Cóżmogło tu być bliższego, niż skorzystać z tej umiejętności w celu fabrykowaniametalu, którego wszyscy podówczas łaknęli, złota? Z chemii wyszwindlowanozłotoróbstwo.Wiadomości z astronomii szybko się rozpowszechniały między ludzmiwykształconymi okresu humanizmu i reformacji.Astronomia znalazłazastosowanie praktyczne w nauce o żegludze.Handel zamorski był bez niejniemożliwy.Stąd też uprawiano ją gorliwie.Prawa astronomiczne, wzięte odstarożytnych, były prawie że jedynymi prawami przyrody, które były wówczasznane szerszemu ogółowi, ale i one miały wkrótce zacząć służyć nie oświacie, leczwyzyskowi i przesądom.Ponieważ umiano obliczać drogi gwiazd i zaczętopodejrzewać, iż wpływają one na glob ziemski, spróbowano przepowiadać na ichpodstawie losy ludzkie.Im mniej pewna stawała się przyszłość człowieka, tymskwapliwiej usiłowali ją ludzie zbadać.Gwiazdy były im pociechą w owym rewolucyjnym czasie, gdy nic nie zdawało się stać pewnie w mieiscu próczsklepienia niebios.Ale i niebo w końcu również zrewolucjonizowano.Astrologia, alchemia, znachorstwo - oto były formy w których masy ludoweoraz większość ludzi wykształconych w Europie zapoznały się po raz pierwszy odczasów wieków średnich z naukami przyrodniczymi.Ten rodzaj"przyrodoznawstwa" nie był zdolny zaspokoić potrzeb religijnych.Niedowiarstwohumanizmu w rzeczy samej wynikało głównie ze sprzeciwiania się istniejącejwierze lub też z obojętności, nie zaś z naukowego wglądu w związki pomiędzyfaktami w przyrodzie.Na miejsce wierzeń tradycyjnych większość humanistówpodstawiła inną wiarę, a bardzo często nic innego jak astrologię 23 i mistykękabalistyczną 23.Jeśli tedy nauki przyrodnicze zaledwie nadgryzły jeden z korzeni religii, torozwój ekonomiczny tym bardziej wzmocnił jej drugi korzeń.Różnego rodzaju podpory, które religia znajdowała wśród niższych klas,zniknęly, przede wszystkim zaś zginęła wspólnota wiejska, dzięki której religiaprzetrwała wszystkie burze średniowiecza.Zaczęły się teraz nowe walki klasowe, owiele straszniejsze niż w okresie feudalizmu.Wtedy bowiem chodziło tylko owiększe czy mniejsze prawa i obowiązki, obecnie zaś wywiązała się walka naśmierć i życie pomiędzy wybijającą się a ginącą klasą.Ucisk i proces proletaryzacjichłopstwa, nędza i włóczęgostwo wzrosły.Coraz to krwawsze i okrutniejszestawały się próby uspokojenia klas maltretowanych i uczynienia ich nieniebezpiecznymi; coraz to krwawsze i okrutniejsze były konwulsyjne drgawkidręczonych, aby zrzucić jarzmo.Niepokój, nienawiść i rozpacz były terazcodziennym gościem po chatach i pałacach; każdy drżał przed jutrem, każdyskarżył się na wczoraj i zmagał się z dniem dzisiejszym.Wojna w fach sięzmieniła, jatki ludzkie stały się rzemiosłem, zwolniony z szeregów żołnierzzmuszany był przez nędzę do stosowania w czasie pokojowym zwyczajów z czasu wojny, ci zaś, którym on zagrażał, do ścigania go jak dzikiego zwierza.Arównocześnie zaraza23 Astrologia fałszywa nauka oparta na wierze, że na podstawie położenia gwiazd można przepowiadaćprzyszłość.Nauka ta była nader rozpowszechniona w starożytności i średniowieczu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]