[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Krótko mówiąc, są dwa działyżydostwa: %7łydów z Talmudem i bez Talmudu.Przyjęcie i uznawanie Talmudu nie pociąga za sobą koniecznie uznawania kabały, %7łydzi talmudyści mogąbyć z kabałą i bez kabały.Nadto niektórzy jeszcze kabaliści są chassydami.Tak powstały cztery główne działyżydostwaTora bez talmudu I.bez kabałyII.z kabałąz talmudem III.bez kabałyz talmudem i z kabałą IV.kabała staraV.chasydyzmCzyż linia od I do V na tej tabeli ma przedstawiać rozwój? Czyż nie można by uważać tego pochodu raczejza upadek, za cofanie się.Czy to religia jedna? Czy cztery? Pytanie takie narzuca się.Jedyny w całej historiipowszechnej wypadek aż czterech religii w tej samej społeczności, religii zmieszanych a odmiennych, gdyżnawet sprzecznych (kreatyzm a emanatyzm).Objawiony monoteizm nie jest tą samą religią, co monolatria; aniteż religia osnuta na kabale nie jest identyczna ze starożytną monolatrią; ani też chasydyzm nie jest religią tąsamą, co monolatria pierwotna, ni pierwotna kabała; a zestawiać go z monoteizmem zakrawałoby nabluznierstwo.Mamy więc wprawdzie w dziejach żydostwa do czynienia z monoteizmem, lecz tak niewiele, iżhistorycznie nie wchodzi on niemal w rachubę; natomiast liczyć się musimy z monolatriami, i to aż z trzema,odmiennymi, z których starożytna uznaje kreatyzm, średniowieczna zaś i nowożytna zasadzają się naemanatyzmie.W książce niniejszej chodzi tylko o opis cywilizacji żydowskiej, lecz ponieważ jest to cywilizacja sakralna,odmiany jej powstały skutkiem odmian w religii, byłyby tedy niezrozumiałymi, gdyby się nie przestudiowałotych przemian religijnych.Wybraństwo miało polegać na tym, że Bóg nałożył na Izraela misję wyznawania i szerzenia monoteizmu.Izrael zrzucił to z siebie, a natomiast wymyślił sobie predestynację ziemską, zapewniającą mu jak największąprzewagę fizyczną nad całą ludzkością.Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/) Ogół żydowski zarzucił monoteizm już w odległej starożytności.Niestety, w ciągu tak długich wieków%7łydzi nie dostrzegli wcale argumentów, żeby ich uważać za monoteistów.Grubymi warstwami monolatriiprzysypane są iskierki monoteizmu, ledwie tlejące, tak dalece, iż rozpatrywanie żydowskiego monoteizmustanowi kwestię wyłącznie strictissime teologiczną, lecz nie istnieje dla nauk historycznych.Cztery historyczne działy żydostwa wytworzyły szereg kultur, w które obfituje cywilizacja żydowska,podobna w tym do każdej cywilizacji nowożytnej.Jakżeż zajmującym byłoby ich studium.Tu ledwie zdołamdotknąć niektórych.Religia żydowska polega li tylko na prawie.Nie są %7łydzi jedynymi pod tym względem.Tak samo jak wIndiach, w rozlicznych religiach cywilizacji bramińskiej.Tym bardziej zadziwia nas różnica rozwoju tu a tam.W Indiach doprowadziło to do politeizmu, w żydostwie jednak nie.Wielobóstwo dochodziło do Izraela zzewnątrz, tylko z zewnątrz, nie wytwarzane nigdy samym duchem żydostwa samodzielnie; potem zaś zaginęło,dzięki wpływom helleńskim.Obok prawniczości sakralnej są nadto inne podobieństwa z braminizmem.W toku naszych rozdziałówzwrócono i zwróci się jeszcze uwagę na garść szczegółów.Są to atoli disiecta membra.Może kiedyś powiedziesię komuś zbadać tę sprawę bliżej i wykryć jaki łącznik tych szczegółów, przynajmniej na tyle, ażeby możnabyło nabrać o kwestii jaśniejszego pojęcia.Na razie ledwie mogę się zdobyć na to, żeby zwrócić uwagę, żeistnieje problem tego rodzaju.Historyk ciekaw jest przede wszystkim zródła problemu.O jakiejkolwiek obecności %7łydów starożytnych wIndiach nie ma mowy; bezpośrednie wpływy hinduskie są przeto wykluczone.Stwierdzono natomiast znacznywpływ Egiptu.Czyż zaś Indie wywierały wpływy religijne na starożytny Egipt, czy też było przeciwnie? Niewiadomo.Gdy będzie można orzec coś z tej materii, wyłoni się też zagadnienie, czy zachodziła w religii,względnie w religiach egipskich prawniczość sakralna i jaki stopień osiągnęła ta cecha?Jakiejżeż skromności uczy nas historia rozwoju jakiejkolwiek nauki! Jakżeż mało umie ten, kogo staćzaledwie na wskazanie niewiadomych!Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/) X.WOBEC ISLAMU I CHRZEZCIJACSTWACztery religie żydowskie, ogarniając przestrzenie wszystkich części świata, stykały się tym samym zewszystkimi innymi religiami.Nie obeszło się bez wzajemnych wpływów, jakkolwiek nader nierównych,zależnie od rodzaju religii.Zagadnienie o stosunek judaizmu a pierwotnego chrześcijaństwa poruszyła niedawno całą inteligencjępolską.Sprawa ujęta została w pytania: czy nauka Chrystusowa łączy się bardziej z żydostwem, czy zhellenizmem.Prof.Tadeusz Zieliński należy do tych, którzy widzą powinowactwo raczej z Helladą, niż zJudeą, ale nie przeczy (bo któż by przeczył?), jako chrześcijaństwu danym było zrodzić się u %7łydów i nażydowskim tle
[ Pobierz całość w formacie PDF ]