[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Odwoływanie się Pussmana do Biblii w wyżej ukazany sposób można potraktować jakoświadectwo dużego znaczenia Pisma Zwiętego w kształtowaniu życia społecznego w połowieXVI w.w Polsce.5.Jeśli chodzi o teksty z Rdz, to stanowią one uzupełnienie utworu pozabiblijnego, któremuw oryginale brakowało opisów stworzenia i upadku.Komponując swoje dzieło Pussman posługiwałsię istniejącym już przekładem Pisma Zwiętego.82Część biblijna zawiera drobne dodatki i modyfikacje, które podobnie jak w Józ 1530 miałypomóc czytelnikowi w lekturze duchowej.836.Hist w obydwu zachowanych do dziś renesansowych wydaniach ma format małej ósemki(ok.150 x 100 x 5 mm dla Hist.1551).Hist 1551 liczy 20 nlb.kart, z których dziś brak k.E384.Z Hist 15?? zachowały się tylko k.C1-D4 oraz E1-3, a więc 11 mocno zniszczonych kart.Książkibyły składane z półarkuszy liczących po 4 k.W Hist 1551 jest ich 5 (A-E4)85.7.Hist 1551 zawiera:Stronę tytułową (k.A1r), z podanym wyżej tytułem i adresem wydawniczym: Drukowano wKrakowie przez Hieronima Scharffenberga.1551.82Zob.S.Dobrzycki, Z literatury., art.cyt.s., 286-299; M.Adamczyk, Biblijno-apokryficzne narracje., dz.cyt., s.50-52.83Zob.szerzej na ten temat: tamże, s.66-67.84Druk ma mylnie sygnowane karty.Po D2 idzie E3, ale tekst jest ciągły.Właściwej karty E3 brak.85W sygnowaniu kart jest błąd: po D2 idzie E3. 116 Dedykację Wielmożney Paniey a Paniey Jadwidze s Koscielca. (k.A1v-3r).Na k.A4v-E2v znajduje się główny tekst dziełka podzielony na rozdziały.Rozdziały 1-5 zawiera-ją tekst z Rdz 1 3 przedstawiający historię biblijną do wypędzenia pierwszych rodziców z raju.Rozdział 12 mieści tekst z Rdz 4 opowiadający historię Kaina i Abla.Reszta narracji to tekstapokryfu umiejętnie zespolony z urywkami biblijnymi.Na k.E4r-v w Hist 1551 i E2v-3v w Hist 15?? znajduje się dodatek: Rzecży wybrane s ksiąg ktoreżową Eccleziastik / cudne ku widzeniu (wg Hist 1551).8.Tekst Hist jest podzielony na rozdziały, które zaczynają się od wyróżnionych tytulików,np.: Historia pirwsza iako Pan Bog ktorego dnia co stworżył aż do siodmego dnia / a dnia siodme-go odpocżynął y ten dzień błogosławił y poswięćił. (Hist 1551, k.A3v).Oczywiście podział doty-czy całości dzieła i nie odpowiada rozdziałom biblijnym.We fragmentach z Rdz nie ma wyróżnio-nych wersów.W wyjątkach z Syr podano rozdziały, np.: W położeniu IX (Hist 15??, k.E2v), W położeniu dziewiątym (Hist 1551, k.E4r).Po raz pierwszy w polskich drukach biblijnych spo-tykamy takie oznaczenie rozdziałów.W Hist 1551 tekst Syr jest drukowany w zwartej kolumnie,tylko ze zwiększoną spacją między nowymi wersetami.W Hist 15?? każdy wers Syr zaczyna się odnowej linii.9.W Hist 15?? ilustracje nie zachowały się.W Hist 1551 jest 5 drzeworytniczych ilustracji dotekstu (k.A3r, B1v, B4r, D1v, D2v fot.010).10.W obydwu edycjach tekst główny został wydrukowany szwabachą (20 ww.= ok.90 mm).W tytulikach pojawia się fraktura większego stopnia (np.w Hist 1551 10 ww.= ok.60 mm).W Hist.15?? teksty z Syr wytłoczono większą szwabachą (20 ww.= ok.112 mm).11.Tekst każdego z rozdzialików zaczyna się od inicjału.W Hist 1551 są to wersaliki fraktu-rowe (11-13 mm), a w Hist 15?? wersaliki antykwowe z różnych kompletów (np.8, 12, 13 mm).12.Spośród elementów ułatwiających korzystanie z tekstu należy wspomnieć podział na roz-działy, który współgra z użyciem tytulików i inicjałów.Trzeba jednak zaznaczyć, że teksty biblijnez Rdz nie zostały w żaden sposób wyróżnione, wprost przeciwnie, intencją autora było niezauwa-żalne włączenie ich w apokryf.Inaczej jest w przypadku wypisów z Syr, gdzie zaznaczono rozdział,z którego teksty pochodziły.6.Księgi Jezusa Syna Syrachowego.w tłum.Piotra z Poznania (od 1535)1.Dziś znamy dwie edycje tego dzieła.Pierwsza, zatytułowana Księgi Jezusa syna Syracho-wego Ecclesiasticus rzeczone, które wszytkich cnót naukę zamykają w sobie.Obecnie unikat tej 117 edycji znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali (fot.011-012).86 Nie posiada on kolo-fonu, który podawałby drukarza i dokładną datę druku.List dedykacyjny pisany był przez tłumaczaw lutym 1535 r., co pozwala przyjąć, że książka w tym roku ujrzała światło dzienne.Za Pilchow-skim i Lelewelem przyjmujemy, że drukarzem książeczki był Ungler87.Drugie wydanie wyszło uWietora w 1541 r.(fot.013-014).882.Tłumacz KsSyr, Piotr z Poznania, urodził się na początku XVI w.w rodzinie mieszczań-skiej, kształcił się w Akademii Lubrańskiego i w Akademii Krakowskiej.Po uzyskaniu stopnia ma-gistra w latach 1537-40 podjął w Krakowie wykłady nauk wyzwolonych, po czym udał się doWłoch na studia medyczne, które zakończył w 1543 r.uzyskaniem dyplomu doktorskiego.Po po-wrocie objął katedrę medycyny na krakowskiej uczelni.Od roku 1548 rozpoczął służbę na dworzeZygmunta Augusta jako jego osobisty lekarz i towarzyszył mu aż do śmierci w 1572 r.Piastowałwiele godności kościelnych, był kantorem przemyskim, kanonikiem krakowskim i sandomierskim.Zmarł w 1579 r.89 Tych kilka informacji o tłumaczu Ecclesiasticusa wystarczy, aby uświadomićsobie, że mamy do czynienia z człowiekiem epoki odrodzenia, wszechstronnie wykształconym,obeznanym z kulturą Italii i zapewne rozmiłowanym w klasyce oraz w Biblii.3.Ogólna prezentacja osoby tłumacza oraz sam tytuł dzieła, które wszytkich cnót nauke zamy-kają w sobie, każe umieścić je w tym samym nurcie poszukiwania starożytnej mądrości i dobrychwzorów wychowawczych, co Eccl 1522.Zresztą obie księgi biblijne posiadają podobny mądro-ściowy charakter.Tłumacz w dedykacji ujawnia genezę swojej pracy:Uczyniłem na żądanie waszej miłości, panie mój łaskawy, iżem przełożył z łacińskiego na polskie, pilnością ja-kom nawiętszą mógł, Ecclesiasticum, chcąc się jako i wszelką inszą zasługą W.M.zachować (k.A2r).4.Swoją pracę przekładową tłumacz zadedykował Slachetnemu i sławętnemu Panu JanowiLubomelskiemu.(k.A2r), szlachcicowi herbu Zadora, który należał do najzamożniejszych i najbar-86Korzystam z mf.BN ZSD 130.Druk notowany jest w: PVUps, s.13, poz.222 oraz Pilch., s.62, p.53.Sygn.: Up BU55.XI.136
[ Pobierz całość w formacie PDF ]