Popioly Zeromski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Powiód� oczyma po ziemi.To ksi�� Gintu�t.Nad nim pochyla si�i twarz mu wod� ociera �o�nierz austriacki.Có� to ma znaczy� ?.Po chwili ów �o�nierz bie-rze ksi�cia za bary, zadaje go sobie na plecy, jego samego ci�gnie za r�kaw.Id� wraz, biegn�.461Po�ar przed nimi.Olbrzymie zgliszcza rodz� bia�y dym i lotne perzyny.Id� jak we Snie mi�-dzy domy spalone ju� do przyciesi, mi�dzy stosy g�owni kopc�cych.Z Gór Pieprzowych bij�w miasto armaty, zza Wis�y padaj� wci�� brandkugle, z pól sandomierskich puszczoneSwiszcz� nad miastem pociski.Woko�o nigdzie �ywego cz�owieka.Rafa�, a za nim �o�nierznios�cy ksi�cia, biegn� w podskokach, rozgl�daj� si�, lustruj� miejsce.Zawrócili w jakiS bru-kowany dziedziniec czy na cmentarz koScielny, którego po spaleniu okolicznych budowli nieby�o sposobu rozpozna�.Przyszli na oSlep do okr�g�ego ogrójca czy kostnicy w g��bi d�ugie-go podwórza.Pchn�li drzwi, zawarte na zardzewia�� klamk�, i po schodach na po�y zburzo-nych zbiegli w g��b ciemnego lochu.Ujrzeli w podziemiu tym skupionych ludzi.Kobiety, sie-dz�ce w kucki nad ko�yskami, powita�y ich krzykiem przera�enia, dzieci kry�y si� po k�tach.Michcik da� im znak r�k�, �eby milcza�y.Rozejrzawszy si� w mroku, ujrza� dalszy ci�g tegopodziemnego korytarza.Tam poszli.Zagradza�y im drog� kupy kamienia zwalonego ze skle-pie�.Szli chy�kiem przez duszne otwory, przez szerokie jaskinie, przez bramy i ciasne kory-tarze, w g�stym mroku.A� oto w jednym miejscu przyjmie ich Swiat�o! Zimne, czystsze po-wietrze.Ujrzeli w górze sklepienia zakratowane okienko.Strudzony �o�nierz z�o�y� ksi�ciana ziemi.Rci�gn�� ze siebie zwini�ty p�aszcz i rzuci� go na mokre pok�ady gliny, odpasa�bro�.Gintu�ta u�o�y� na p�aszczu, Rafa�a obok.Sam usiad� w k�cie.Ksi�� z wolna przychodzi� do siebie.Ci�ko dysza� i kaszla�, bezsilnie rz�a�.Olbromskirozejrza� si� wko�o.Zrazu widzia� tylko szar�, jakby posiwia�� g�stwin� mroku.Ze szparyokiennej pada�a jednolita smuga pó�blasku, w dole rozprasza�a si� i nicestwia�a.Ale gdy oczyprzywyk�y do mroku, dojrza� w g��bi jakoby wzgórze szare, jakoby kopiec pochy�y.Wsta� ze swego miejsca i podszed� bli�ej.Wielka w g��bi pieczara by�a zawalona koS�miludzkimi.Nik�e Swiat�o dawa�o widzie� czo�a czaszek i koSci policzków.Po ustach uSmiech-ni�tych boleSnie wiod�o nici pó�jasne, ukazywa�o skurczone palce i bojowo wyci�gni�te pisz-czele r�k.Zadzia� przychodzie�, bo mu si� zda�o, �e góra koSci Smieje si� z niego w ciszy.462Naro�na izbaW nocy 30 czerwca, po zupe�nym opuszczeniu Sandomierza przez Austriaków, którzy go namocy kapitulacji 19 czerwca posiedli, Rafa� Olbromski, ksi�� Gintu�t i �o�nierz Michcik ci-chaczem wymkn�li si� z miasta.W�aSnie mieli je zaj�� Kozacy, przeprawiaj�cy si� na�odziach zza Wis�y.Michcik, przebrany w mundur u�ana Dziewanowskiego, zdoby� gdzieSw mieScie konia-chabet� i wystara� si� o lepszego dla Rafa�a.U�a�ski p�aszcz, zwi�zany mi�-dzy kulbakami koni, s�u�y� za �o�e dla ci�ko chorego ksi�cia.Wyje�d�ali nad ranem przezKrakowsk� bram�.DoS� ju� by�o Swiat�a, �eby Rafa� móg� dojrze�, co si� sta�o z miastem.Ani Sladu palisad! Wszystko zrównane z ziemi� i spalone na stosach.Do�y i rowy pracowiciepokopane - zawalone, sza�ców ani Sladu.Przez chwil� czu� w sobie gniew, gniew najbardziejludzki, na widok ogromnej pracy zniweczonej bez Sladu.Ale zmia�d�y� go w sobie m�otempot�nej mySli:Teraz do Tarnin!W skok zjechali z góry.W mieScie bezpa�skim, bezbronnym i spalonym nikt ich tej nocyo has�o Igle pyta�.Zorza ranna, szerz�ca si� nad rozdo�em Wis�y, dawa�a widzie� zgliszczawsz�dy, ziemi� zje�d�on� armatami, stratowane zbo�a.Pomkn�li ku Samborowi co paryw koniach, �eby przed jasnym dniem wjecha� mi�dzy pola, w w�wozy.S�o�ce wschodzi�o,kiedy za Goryczanami wzuli si� na prawo w w�wozik i wjechali w mylne i w�skie drogi.W dali, w dali na wzgórzu wida� by�o Tarniny.Konie jexdxców wesz�y w koleje i ociera�ysi� bokami.Wy�ej przytroczyli p�aszcz i podnieSli chorego.Twarz mia� koloru ziemi, oczyszkliste.S�owa bez zwi�zku snu�y si� w jego poczernia�ych wargach.Rafa� marzy� jako szcz�Sciu, �eby nareszcie bez szwanku dopaS� do domu.W Sandomierzu nie by�o gdzietrzyma� rannego.Szpitale pe�ne by�y oficerów i �o�nierzy, w prywatnych domach panowa�an�dza i trwoga.Przylgn�o zreszt� do nich obudwu jakieS echo podejrzenia, które towarzy-szy�o ka�demu ich krokowi.W ci�gu straszliwych dni kapitulacji, wyjScia si� polskich w stro-n� Zawichosta i panowania austriackiego w mieScie, Rafa� zg��bia� swoje po�o�enie.Jak�esi� to sta�o, �e z oficera pe�nego nadziei, stoj�cego u szczytu powodzenia, przeistoczy� si�niemal w zdrajc�, w podkomendnego, który niweczy samowolnie rozkazy swego genera�a?Jak�e si� to sta� mog�o, �e zamiast krzy�a zas�ugi zarobi� sobie dobrowolnie na s�d polowyi prawdopodobnie na haniebn� Smier�? Sam to uczyni�, o dziwo.Wraca oto znowu w progidomowe nie jak zwyci�zca i bohater, o czym tyle lat marzy�, lecz jako wymazany z list pu�-kowych.Sam to uczyni�.MySla� o tym patrz�c na zbo�a rodzinne, faluj�ce jak daleko okosi�gnie, na niwy sandomierskiej pszenicy, czarne, zroszone.Skowro�czy chór dzwoni� podniebem.Mg�y poranne wstawa�y z parowów.Za Chobrzanami wzi�li si� w lewo ku Koprzywnicy.Z prawej i lewej strony drogi zbo�a by�ypogniecione, wbite w ziemi� przez pu�ki konnicy id�cej pod Po�aniec.Z nadzwyczajn� pie-463czo�owitoSci� jexdxcy zbadali lasek sosnowy na wzgórzu, czy w nim aby nie czai si� patrolaustriacki.Ale las by� pusty, pe�en tylko woni �ywicznej, b��kitnej mg�y i poSwistu zi�b.Cosi�y w koniach zjechali w dolin� Koprzywianki i zbli�yli si� do miejsca.Ogród rodzinny przedoczyma Rafa�a! Ca�y w g�stym ob�oku.Rrodkiem jego biegnie w dó�, po zboczu góry, alejawiSni �utówek.Wszystka rubinowa od niezmiernej masy owocu, wszystka sk�pana w barwie.nad wszelkie s�owo uroczej.Wilgi wykrzykuj� w g�stwinach starych wiSnio sp�kanej korze,o liSciu mi�kkim i mi�ym jak w�osy kobiece; sroki i wrony na szczytach drzew wyjadaj� ju�pracowicie od wczesnego runa, nim ludzie na dobre si� zbudz�, niezrównany owoc.Cie� jesz-cze w sadzie, czad od tysi�ca nocnych zapachów, mrok pod okapami wielkich jab�onek, przypniach grusz, których owoce: ju� ci�gn� ga��zie ku ziemi.Chmiel dziki wyrós� bujnie, nieznany oczom Rafa�a dziwaczny przybysz rozwlók� si� po zmursza�ych balasach p�otu i za-rzuca nici swe na ga��zie s�siedniej jod�y.Dzikie drzewa wyros�y na podziw.M�ody modrzewbuja wierzcho�kiem w lazurze nieba, a lSni�ce liScie klonu, ciemne liScie w�oskiego orzechaporanny wiatr przegina.Z g��bi, z rozdo�u.zapachnia�y grz�dy truskawek.Tam, jeszcze da-lej, g�stwina malin nieprzebyta, wielki ja�owiec, urwisko i czub starego brzostu.Szybko wjechali po wzgórzu, obok dwu wypróchnia�ych siostrzyc-wierzb, na dziedziniec.Ju�w ganku siedzia� na drewnianym zydelku stary pan Olbromski w swej wyszarzanej bekieszyi odwiecznej rogatywce.Ujrzawszy z nag�a jexdxców zerwa� si� na równe nogi z najoczywist-szym zamiarem wykonania przezornej rejterady.Ale ju� by�o za póxno [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download @ ebook @ pdf @ pobieranie @ do ÂściÂągnięcia

Tematy