Nietzsche Narodziny Tragedii z Ducha Muzyki (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nawet jednak tej muzycznej potęgi jako takiej zaznalibyśmy tylko będąc ówczesnymi Grekami,gdy tymczasem w całym dorobku greckiej muzyki tak nieskończenie bogatszej od znanej nam i swojskiej słyszymy,zda się nam, tylko bojazliwie zaintonowaną młodzieńczą pieśń muzycznego geniuszu.Jak mówią egipscy kapłani, Grecysą wiecznymi dziećmi także w sztuce tragicznej tylko dziećmi, które nie wiedzą, jaka wzniosła zabawka powstaław ich rękach i zniszczała.Te zmagania ducha muzyki o obrazowe i mityczne objawienie, które narastają od początków liryki po attyckątragedię, ustają nagle po pierwszym właśnie udanym, bujnym rozwoju i niejako znikają z powierzchni helleńskiejsztuki, zrodzony zaś z tych zmagań dionizyjski światopogląd trwa dalej w misteriach i w trakcie najdziwniejszychmetamorfoz i zwyrodnień nie przestaje przyciągać do siebie co poważniejszych natur.Czy ze swej mistycznej głębiwydobędzie się on jeszcze kiedyś z powrotem jako sztuka?Zajmuje nas tu pytanie, czy moc, na której działaniu załamała się tragedia, ma dość siły na wszystkie epoki, byprzeszkodzić artystycznemu przebudzeniu się na nowo tragedii i tragicznego światopoglądu.Skoro dawną tragedięzepchnął z toru dialektyczny pęd ku wiedzy i naukowemu optymizmowi, to z tego faktu trzeba by wnioskować owiecznej walce między ś wi a t o p o g l ą d e m teo r e t y c z n y m a t r a g i c z n y m.Dopiero doprowadziwszyducha nauki do jego granic i unicestwiwszy wykazaniem owych granic jego roszczenie do powszechnego obowiązywania,można mieć nadzieję na zmartwychwstanie tragedii; tej formie kultury trzeba by przydać symbol Sokr at esamuz ykuj ą c e go we wcześniej rozpatrywanym sensie.Przy tym przeciwstawieniu przez ducha nauki rozumiem ową wosobie Sokratesa po raz pierwszy ukazującą się światu wiarę w zgłębialność natury i uniwersalną siłę leczniczą wiedzy.Kto sobie przypomni pierwsze skutki tego bez wytchnienia prącego naprzód ducha nauki, ten uprzytomni sobieod razu, jak duch ów unicestwił m i t i jak wskutek tego unicestwienia poezja, odtąd bezdomna, została wypędzona zeswego naturalnego, idealnego podłoża.Jeśli słusznie przypisaliśmy muzyce moc ponownego zrodzenia z siebie mitu,to również ducha nauki będziemy musieli szukać na drodze, na której występuje on przeciw tej mitotwórczejsile muzyki.Dzieje się to w trakcie rozwoju n o w s z e g o a t t y c k i e g o d y t y r a m b u , którego muzyka niewypowiadała już wewnętrznej istoty, samej woli, lecz tylko niewystarczająco oddawała zjawisko za pomocąnaśladowania zapośredniczonego przez pojęcia.Od tej wewnętrznie zwyrodniałej muzyki natury prawdziwiemuzykalne odwracały się z taką sama.niechęcią, jaką czuły one do morderczych wobec sztuki Sokratesowychskłonności.Niezawodny instynkt Arystofanesa miał na pewno rację, gdy w tym samym uczuciu nienawiścizawarł samego Sokratesa, tragedię Eurypidesa i muzykę nowszych dytyrambików, we wszystkich trzechzjawiskach dopatrując się oznak zdegenerowanej kultury.�w nowszy dytyramb w występny sposób uczyniłmuzykę imitującym konterfektem zjawiska, np.bitwy czy burzy morskiej, odzierając ją tym samym zupełnie zjej mitotwórczej siły.Jeśli bowiem tylko w ten sposób usiłuje ona nam się spodobać, że zmusza nas doszukania zewnętrznych analogii między jakimś procesem życia czy natury a pewnymi figurami rytmicznymi icharakterystycznymi dzwiękami muzyki, jeśli nasz rozsądek ma się zadowalać ustaleniem tych analogii, tozostajemy wprowadzeni w podrzędny nastrój, przy którym recepcja mityczności jest niemożliwa, bo mit chcebyć naocznie odbierany jako jeden jedyny przykład zaglądającej w nieskończoność ogólności i prawdy.Muzykaprawdziwie dionizyjska staje przed nami jako takie ogólne zwierciadło światowej woli.Owo naoczne zdarze-nie, jakie się w tym zwierciadle załamuje, poszerza się natychmiast w naszym odczuciu do rozmiarów odbiciajakiejś wiecznej prawdy.Muzyczne malarstwo nowszego dytyrambu natomiast odziera od razu takie naocznezdarzenie z wszelkiego mitycznego charakteru.Muzyka staje się teraz jałowym odbiciem zjawiska i dlategojest nieskończenie uboższa niż samo to zjawisko, a przez to ubóstwo degeneruje ona zjawisko wobec naszejpercepcji i w efekcie np.bitwa muzycznie tak naśladowana wyczerpuje się teraz w zgiełku przemarszu,dzwiękach sygnałów itd., nasza zaś wyobraznia jest zatrzymywana przy tych powierzchownych sprawach.Malarstwo dzwiękowe jest więc pod każdym względem przeciwieństwem mitotwórczej siły prawdziwejmuzyki, czyni zjawisko jeszcze uboższym, niż ono jest w istocie, gdy tymczasem dzięki muzyce dionizyjskiejpojedyncze zjawisko wzbogaca się i rozszerza po obraz całego świata.Było wielkim sukcesemniedionizyjskiego ducha, gdy wraz z rozwojem nowszego dytyrambu wyobcował muzykę samej sobie izredukował ją do roli niewolnicy zjawiska.Eurypides, którego trzeba w pewnym wyższym sensie nazwać naturązupełnie niemuzykalną, właśnie z tej racji jest namiętnym zwolennikiem nowszej muzyki dytyrambicznej i złupieżczą rozrzutnością stosuje wszystkie jej chwyty i maniery.Po drugiej stronie ujrzymy w akcji siłę tego niedionizyjskiego, przeciw mitowi skierowanego ducha, gdyzwrócimy uwagę na dominację p r e z e n t a c j i p o s t a c i i wzrost wyrafinowania psychologicznego 34począwszy od tragedii Sofoklesa.Postać nie ma już dawać rozszerzenia w odwieczny typ, lecz przeciwnie,dzięki sztucznym retuszom i cieniowaniem, dzięki najsubtelniejszemu nakreśleniu wszystkich linii ma działaćindywidualnie w taki sposób, by widz nie widział już wcale mitu, lecz potężną prawdę natury i naśladowczą siłęartysty [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download @ ebook @ pdf @ pobieranie @ do ÂściÂągnięcia

Tematy