[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.cit., s.44; Powiesi' o pricho\enii, s.64. 86in\ynierii podczas licznych wojen prowadzonych wówczasna Półwyspie Apenińskim.Słu\ył pod rozkazami słynnegoweneckiego kondotiera Latino Orsiniego, a następnie wal-czył z Turkami na Krecie.W początkach 1580 r.przybyłdo Polski i w trakcie wyprawy wielkołuckiej kierował całągrupą in\ynierów włoskich, obecnych przy królu.Taką te\funkcję powierzono mu podczas wyprawy pod Psków.Na personel saperski armii koronnej składało się 50ludzi, kierowanych przez 2 szancmistrzów.Wynajęto tak\e41 górników do kopania podkopów, 21 cieśli, kilku kowali,kołodziejów i węglarzy23.Osobnych rzemieślników miałyodziały litewskie i węgierskie.Wiadomo, \e podobnie jak w poprzednich kampaniach,tak i podczas wyprawy pskowskiej, wykorzystywano naj-nowsze osiągnięcia kartografii.Zarówno król, jak i hetmanlitewski Krzysztof Radziwiłł, z całą pewnością posługiwalisię mapą Inflant sporządzoną przez Strubicza.Wykonywanona bie\ąco plany obleganych twierdz, jednak większość znich nie dotrwała do naszych czasów.Zadbano te\ o słu\bę zdrowia i lekarstwa, których napotrzeby armii królewskiej dostarczał aptekarz Anioł Cabo-rti.Zaanga\owano sporą grupę chirurgów, opłacanych przezskarb państwowy, a przydzielono ich do poszczególnychoddziałów jazdy i piechoty koronnej.Kierował nimi Wil-helm Lucenberger, a najwybitniejszym lekarzem internistąbył medyk nadworny Batorego, Mikołaj Bucella.Własnypersonel medyczny posiadały formacje zachodnioeuropej-skie, roty węgierskie, a tak\e prywatne, wystawiane przezpanów polskich i litewskich.Armia królewska prowadziła ze sobą całą masę wozówtaborowych i słu\by, dorównującej liczebnie samemuwojsku.Tzw.ciurów obozowych wykorzystywano niekiedydo akcji bojowych, jednak bardziej przydawali się oni do23K o t a r s k i , op.cit., cz.IV, s.34 35. 87gromadzenia \ywności oraz paszy dla koni.Wprawdzienad zaopatrzeniem armii miał czuwać tzw.prowiant--magister, jednak ten wspomagał raczej oddziały piesze.Jazda organizowała akcje fura\owania na własną rękę,wykorzystując do tego m.in.czeladz słu\ącą poszczególnymtowarzyszom.Koncentracja tak du\ej masy ludzi wymagałaoczywiście słu\by policyjnej.Kierował nią profos mającydo dyspozycji 25 pachołków oraz kata.Z powodu wielo-narodowego składu wojska przydzielono mu do pomocy podwóch delegatów spośród oficerów polskich, litewskich,węgierskich i niemieckich.Armia ciągnąca na trzecią wyprawę moskiewską byłaniewiele mniejsza ni\ te, zgromadzone w poprzednichlatach.Finanse tak\e nie wzbudzały początkowo niepokoju.Wprawdzie podatki napływały jak zwykle powoli, aleBatory był w stanie pokryć wstępne wydatki wojenne zpo\yczek zaciągniętych u ksią\ąt Rzeszy oraz opłatcelnych płynących z Rygi, podporządkowanej niedawno wwiększym stopniu Rzeczypospolitej.Wydawało sięponadto, \e znaczne zapasy zdobyte na wrogu i pozostałe zpoprzednich kampanii, pozwolą na ograniczenie wydatkówna cele materiałowo-techniczne.Odbiło się to jednakniekorzystnie na artylerii, bowiem wieziono zaledwie 600cetnarów prochu licząc na to, i\ dołączy się do nich zasobyzgromadzone po poprzednich kampaniach w Suszy.Tam-tejszy proch wyleciał jednak w powietrze w trakcie marszupod Psków, co nie wró\yło dobrze armii królewskiej.Wsumie dało się zauwa\yć, i\ przygotowania wojenne niemiały ju\ takiego rozmachu, jak w latach poprzednich, apewne zaniedbania związane z zaopatrzeniem w proch iamunicję, miały się odbić fatalnym skutkiem na losachkampanii. MOSKIEWSKIE PRZYGOTOWANIA WOJENNEARMIA MOSKIEWSKA PO REFORMACH IWANA GROyNEGOPanowanie Iwana IV Groznego zaznaczyło się w dziejachpaństwa moskiewskiego szeregiem reform społeczno--ustrojowych.Najistotniejszymi były te, wprowadzone wdziedzinie wojskowości.W połowie XVI w.w państwiemoskiewskim zaczęto tworzyć nowe urzędy centralne prikazy.Do związanych z wojskowością zaliczano PrikazSpraw Wojskowych (Razriadny), który prowadził ewidencjęludzi, zobowiązanych do słu\by wojskowej.Rozdawaniem ispisem majątków obcią\onych słu\bą wojskową zajmował sięPrikaz Dóbr Ziemskich (Pomiestny).Zaopatrzeniem wojska wbroń, jej produkcją, magazynowaniem oraz czuwaniem nadstanem fortyfikacji, zajmowały się Prikazy: Puszkarski,Arsenalski, Uzbrojenia i Spraw Kamiennych.Około 1571 r.powstał Prikaz Strzelecki, zarządzający formacjamizbrojnymi strzelców i kozaków grodowych24.Tworząc prikazy nie uniknięto jednak pewnych man-kamentów.Nie miały one jednolitego kierownictwa cent-24A.W.Serczyk, Iwan IV Grozny, Wrocław 1986, s.52-53. 89ralnego i często wkraczały sobie wzajemnie w kompeten-cje.Drugim problemem, nierozwiązanym mimo reformIwana IV Groznego, był system naczelnego dowództwaopierający się nadal na tzw.miestniczestwie.Była toswoista hierarchia rodów bojarskich według ich wa\nościi starszeństwa opartego na tradycji.Sporządzono wpraw-dzie oficjalną księgę genealogiczną szeregującą rodybojarskie i szlacheckie, ale powierzanie stanowisk dowód-czych w ró\nych pułkach było i tak nie lada problemem.Car musiał uwzględniać nie tyle kompetencje i zdolnościwojskowe, co właśnie owo miestniczestwo.Niejednokrot-nie prowadziło to do kłótni między wodzami i skargnapływających nieustannie do cara, tak jak to miałomiejsce pózną wiosną 1581 r., a więc u progu trzeciejkampanii Batorego25.Organizacja armii moskiewskiej w czasach Iwana IVbyła tak jak poprzednio oparta na tzw
[ Pobierz całość w formacie PDF ]