[ Pobierz całość w formacie PDF ]
."Analogie"Utworami, które z pewnoœci¹ ukazywa³y nowe idee m³odego romantyzmu s¹ dwie ballady: "Romantycznoœæ" Adama Mickiewicza i "Król Olch" Wolfganga Goethego.Fabu³a pierwszego z nich jest prosta - na rynku pewnego miasteczka w bia³y dzieñ pojawia siêdziewczyna imieniem Karusia.Zachowuje siê co najmniej dziwnie - biega, krzyczy, p³acze, rozmawia ze sob¹, sprawiaj¹c wra¿enie ob³¹kanej.Z jej pó³s³ówek wynika, ¿e spotka³a widmo swego ukochanego Jasieñka, zmar³ego przed dwoma laty.Ze szlochem skar¿y siê na obojêtnoœæ otaczaj¹cych j¹ ludzi, nie potrafi¹cych zrozumieæ rozterek i dramatu opuszczonej i innej z racji swojej nadmiernej wra¿liwoœci:"le mnie, w z³ych ludziach t³umie,P³aczê, a oni szydz¹;Mówiê, nikt nie rozumie:Widzê, oni nie widz¹!"Otaczaj¹cy "szalej¹c¹ Karusiê" ludzie zaczynaj¹ ufaæ jej s³owom o "bytnoœci" ukochanego wierz¹c w potêgê mi³oœci dwojga nieszczêœników, s¹dz¹, ¿e nie pozwoli im ona trwaæ w osamotnieniu nawet po œmierci, intuicyjnie próbuj¹ zrozumieæ i uszanowaæ tajemnicê dziewczyny.Scenê na rynku zak³óca starzec pojawiaj¹cy siê nagle z atrybutami rozumowej analizy œwiata - "szkie³kiem i okiem".Stara siê w logiczny sposób wyt³umaczyæ problem Karusi, przedstawiaj¹c argumenty pokolenia oœwieceniowców:"Duchy karczemnej tworem gawiedzi,W g³upstwa wywarzone kuŸni.Dziewczyna duby smalone bredzi,a gmin rozumowi bluŸni."Obserwuj¹cy wydarzenia poeta, niew¹tpliwy przedstawiciel pokolenia "m³odych" romantyków, podejmuje z nim dyskusjê.Opowiadaj¹c siê ca³kowicie za prawdziwoœci¹ dokonañ "szalonej Karusi", g³osi potrzebê wykorzystania do obserwacji œwiata serca, wiary i uczuæ potrafi¹cych prze³amaæ ograniczonoœæ oœwieconych, racjonalnych metod i naukowy sceptycyzm.Has³em romantycznej sztuki poznania staj¹ siê wiêc s³owa poety:"Miej serce i patrzaj w serce."Natomiast druga z ballad - "król Olch", jest uwa¿ana za najbardziej znan¹ balladê Goethego, klasyczny wzór nowego gatunku.Wiersz ten cechuje niesamowitoœæ i mrocznoœæ scenerii - wœród œpiewów elfów i tanecznego korowodu pojawia siê oszala³y z rozpaczy ojciec wioz¹cy z wysok¹ gor¹czk¹ umieraj¹ce dziecko, które prowadzi dialog (nie zrozumiany zreszt¹ przez ojca nie potrafi¹cego przenikn¹æ sfery irracjonalnego œwiata) z Królem Olszyn, uosabiaj¹cym œmieræ.Jest to utwór na wskroœ romantyczny, przedstawia bowiem napiêcie psychiczne bohatera, objawia fantastyczny i baœniowy œwiat elfów, siêga do ludowego wyjaœnienia przyczyny œmierci, operuje nastrojowoœci¹ poprzez ukazanie tajemniczej nocnej scenerii.Podczas analizy i interpretacji tych dwóch wierszy zauwa¿y³em wiele analogii miêdzy nimi."Król Elfów" przekracza granice wyznaczone przez racjonalne poznanie - pojawiaj¹ siê elementy ze œwiata fantazji, elfy, Król Olch, a czytelnikowi objawiona zostaje tajemnica œmierci, jej przyczyny i wyjaœnienie istoty.W balladzie Mickiewicza uwidoczniony zosta³ tak¿e motyw œmierci.Oba utwory odrzucaj¹ racjonalizm na rzecz uczucia , intuicji i wiary oraz wskazuj¹ na nieograniczone mo¿liwoœci pozazmys³owych metod poznania.Dodatkowo przedstawione sceny fantastyczne sta³y siê pretekstem do postawienia filozoficznego pytania: czy wiedze o œwiecie mo¿na opieraæ tylko na tym, co postrzegalne?
[ Pobierz całość w formacie PDF ]