[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Skąd to pochodzi, pózniej się to wyjaśni150.Ośrodkiemprzewodzącym jest dla dzwięków powietrze151, dla zapachuośrodek przewodzący nie ma określonej nazwy152.Powietrzei woda posiadają jakąś wspólną właściwość; obecna w obutych pierwiastkach spełnia w stosunku do wonnychprzedmiotów tę samą rolę, co przezroczystość w stosunku do barwy.Jasno bowiem widać, że i zwierzęta wodne posiadająwrażenia węchowe: lecz człowiek i te spośród zwierzątlądowych, które oddychają, nie są w stanie wąchać bezoddychania.Przyczynę i tego zjawiska omówimy pózniej.ROZDZIAA VIIIDzwięk i słuchZacznijmy teraz od ustalenia pojęć dotyczących dzwięku isłuchu153.Istnieje podwójny dzwięk: aktualny i potencjalny.O pewnych bowiem rzeczach nie mówimy, by wydawały154dzwięk; takimi są na przykład gąbka i wełna ; o innychmówimy, że go wydają; tu należy mosiądz i w ogólewszystkie przedmioty twarde i gładkie; posiadają bowiemzdolność dzwięczenia; innymi słowy, są w stanie tworzyć aktualny dzwięk" w ośrodku pośredniczącym między nimsamym a słuchem.Aktualny dzwięk powstaje zawsze pod wpływem czegoś wstosunku do czegoś i w czymś, albowiem przyczynąwywołującą dzwięk jest uderzenie.Konsekwentnie dzwięknie może powstać z jednego tylko przedmiotu boprzedmiot uderzający jest różny od przedmiotu uderzonego.Toteż przedmiot dzwięczący wydaje dzwięk, o ile jest wspecjalnej relacji do czegoś; a uderzenie samo nie jestmożliwe bez ruchu przestrzennego155; dzwięk nie powstaje zuderzenia dowolnych przedmiotów; żadnego przecieżdzwięku nie wyda wełna, gdy się ją uderzy; [wyda go] tylkomosiądz oraz wszystkie przedmioty gładkie i wydrążone;mosiądz dlatego, że gładki156, a przedmioty wydrążonedlatego, że [powietrze] wprawione w ruch nie może sięwydostać [z nich] na zewnątrz, lecz przez odgłos powtarzawielokrotnie pewne uderzenia.Ponadto dzwięk słychać nietylko w powietrzu, lecz i w wodzie, choć mniej wyraznie.Jednakani powietrze, ani woda nie są główną przyczyną dzwięku:potrzeba uderzenia ciał stałych jedne o drugie i opowietrze157; to ostatnie ma wtedy miejsce, gdy powietrzeraz uderzone stawia opór i nie rozprasza się; dlategoprzedmiot wyda dzwięk wtedy, gdy się go uderzy szybko isilnie; ruch przedmiotu uderzającego musi uprzedzićrozproszenie powietrza, podobnie jak kiedy ktoś prędkouderza w kupę lub wir piasku w szybkim ruchu 158.Echo powstaje, gdy od powietrza skupionego w naczyniu,które je zamyka i nie pozwala mu się rozproszyć, odbija sięwstecz powietrze jak piłka.Echo, jak się zdaje, powstajezawsze [przy wywoływaniu dzwięku], lecz nie wyraznie,ponieważ przy dzwięku zachodzi to samo, co i przy świetle;bo i światło zawsze się odbija (inaczej nie byłoby wszędzieświatła, lecz panowałaby ciemność poza miejscem oświetlo-nym przez słońce); ale nie odbija się tak jak od wody,mosiądzu lub jakiegoś innego ciała gładkiego, by mianowicierzucać cień, za pomocą którego odgraniczamy światło159.Słuszny jest pogląd, w myśl którego próżnia spełnianaczelną rolę w procesie słyszenia, bo ogół uważa160 zapróżnię powietrze a ono jest istotnie tym czynnikiem,który powoduje słyszenie, gdy się porusza jako coś jedno-litego i jednego161.Ale ponieważ jest sypkie, nie wydajedzwięków, jeśli przypadkiem przedmiot uderzony nie jestgładki162.Wtedy dopiero dzięki powierzchni staje się jednąmasą, jak jedną jest powierzchnia gładkiego przedmiotu.Może zatem wywoływać dzwięk to, co ma zdolność wpra-wiać w ruch zwartą w jedno masę powietrza rozciągającą sięnieprzerwanie aż do słuchu, z którym jest ono naturalniezłączone.Ponieważ słuch jest otoczony powietrzem, dlatego,ile razy wibruje zewnętrzne powietrze, wibruje także po- wietrze wewnętrzne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]